БНСУ-ын “Самсунг Си энд Ти” компанитай холбоотой “шинэ төмөр зам", “шинэ нисэх онгоцны буудал” төслийн хуудуутай баримт нь хууль журам зөрчсөн эсэх тухай албан тушаалтнуудын гарын үсэгтэй тогтоол шийдвэрийг бид ээлж дараалан танилцуулж байгаа билээ.
Түүнчлэн өнгөрсөн долоо хоногт Эрүүл Мэнд, Спортын Яамнаас зарласан 65 сая ам.долларын өртөгтэй оношилгооны төв барих тендерт Монголчууд бидний сайн мэдэх алдарт БНСУ-ын "Самсунг С&Т" компани шалгарч ажлаа эхэлж буй нь олон хүнийг гайхшралд оруулаад авсан.
Ийн хэлэхийн учир нь тус компанийн асуудал өдгөө хууль хяналтын байгууллагад шалгагдах байх гэсэн энэ мөчид тэд яагаад дахин их хэмжээний үнийн дүн бүхий тендерийн ажлыг авах болов гэдэг нь олны анхаарлыг татсан хэрэг.
Өөрөөр хэлбэл Ухаа худаг-Гашуун сухайт чиглэлийн 267 км төмөр замын бүтээн байгуулалт, шинэ төмөр зам төсөл, Хөшигийн хөндийн нисэх онгоцны шинэ буудлын ажилд хүндрэл үүсч хуулийн байгууллага шалгаж буй үед нь Монголын төр дахин нэг төслийг БНСУ-ын компанид хариуцуулж байгаа нь хэний ашиг сонирхол энэ бүхэнд яваад байгааг таахад бэрх юм. Өмнөх дугаартаа бид төмөр бүтээн байгуулалтын ажилд дэлхийд алдартай DBI компани хяналт тавиагүй талаарх мэдээллийг хүргэж байсан. Аливаа том төслийн бүтээн байгуулалт эхэлбэл улс төр, төрийн албан хаагчдын хөндлөнгийн нөлөөг оруулахгүйн тулд хяналтын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх компанийг зайлшгүй сонгон шалгаруулж хариуцлагыг нь түүнтэй тооцдог.
“Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн дансны хуулга. Баримтаас үзвэл “DBI” компанид санхүүжилт шилжүүлсэн тохиолдол байхгүй байна. Хөндлөнгийн хараат бус хяналт тавих үүрэгтэй “Deutsche bahn international” компани санхүүжилт аваагүй тул нутаг буцжээ.
Гэтэл Монгол Улсад хэрэгжсэн төмөр замын төсөлд энэхүү үйл явцыг нэр төдий гүйцэтгэсэн тухай албаны болон бусад хүмүүс хэлдэг. Тэгвэл олон улсад нэр хүндтэй DBI компанийг хяналт тавигчаар сонгосон ч санхүүжилтийг нь ямар нэгэн аргаар өгөлгүй явуулсан гэдгийг Хөгжлийн банкны санхүүжилтийн хуулга, "Монголын төмөр зам” компанийн санхүүжилтийн дээрх тайлангаас харж болохоор байна.
Яг үнэндээ Монголчууд хийгээд улс төрийн хүрээнийхний дунд шинэ төмөр замын хэрэгт нэр бүхий хүмүүс ямар учраас холбогдсон бэ гэдэг асуулт өрнөдөг, одоо ч олон нийт энэ бүхний учрыг эцэслэн ойлгоогүй байгаа.
Тэгвэл өнгөрсөн 2012 оны УИХ-ын сонгуулийн дараа байгуулагдсан Н.Алтанхуягийн Засгийн газар бүхий л хугацаанд Ерөнхий сайдын харьяанд явж ирсэн Төрийн Өмчийн Хороог хөдөө аж ахуйн бодлого тодорхойлогч яаманд нэгтгэсэн юм. Ингэснээр Ухаа худаг-Гашуун сухайт чиглэлийн 267 км төмөр замын санхүүжилт босгох, ажил эхлүүлэх тогтоол шийдвэрийг төрийн өмчийг эзэмшдэг ТӨХ, салбарын бодлогыг тодорхойлдог ЗТЯ-аар дамжуулан гүйцэтгэх боломж бололцоо нээгджээ.
Ингээд 2012 оны арваннэгдүгээр сарын 3-нд Засгийн газрын 121 дүгээр тоггоол гарч "Төрөөс төмөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлогын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх талаар авах зарим арга хэмжээ"-ний тухай тогтоол гарч Н.Алтанхуяг, А.Гансүх нар гарын үсэг зурснаар "Энержи ресурс" ХХК-тай байгуулсан Ухаа худаг-Гашуун сухайт чиглэлийн 267 км төмөр замын бүтээн байгуулалтын концессын гэрээг цуцалсан юм.
Улмаар 2013 оны дөрөвдүгээр сарын 12-нд "Шинэ Төмөр зам төслийн ажлыг эрчимжүүлэх" Зам тээврийн сайд асан А.Гансүх, Төрийн өмчийн хорооны дарга асан Д.Цогтбаатар нарын хамтарсан 91 дүгээр тогтоол гарч эрх байгуулах чиглэл өгсөн байдаг юм. Тухайн үед ТӨХ, хуучнаар Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн яаманд харьяалагддаг байсан бөгөөд сайдаар нь УИХ-ын гишүүн Х.Баттулга ажиллаж байсан цаг үе.
Ямартай ч тухайн үед салбар яаманд ажиллаж байсан эрх мэдэл бүхий эрхмүүдээс өгсөн чиглэлийн дагуу "Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн ТУЗ-ийн дарга асан Б.Батзаяа 2013 оны тавдугаар сарын 6-нд "Самсунг СТ" компанитай эрх шилжүүлэх гэрээ байгуулан тендергүй сонгон шалгаруулалт хийж ийнхүү олон тэрбум төгрөгийн асуудалд холбогдох болсон нь энэ аж.
Хамгийн гол нь цагдаагийнхан чухам энэ баримтуудыг эх сурвалжаа болгон хөөн сурвалжилсны эцэст нотлох баримтуудыг хангалттай цуглуулж чадсан гэх мэдээлэл ч бидэнд бий.
Өөрөөр хэлбэл, "Энержи ресурс" ХХК-ийн 2012 онд Зам, тээвэр, барилга хот байгуулалтын яамтай гэрээ байгуулахаар тохиролцсон албан захидлыг үндэслэн гэрээ байгуулагдсан гэж танилцуулан Засгийн газраас тогтоол гаргуулан, "Самсунг СТ"-тай компанитай эрх шилжүүлэх гэрээ байгуулсан нь хууль зөрчсөн аж.
Мөн “letter of acceptance” буюу хүлээн зөвшөөр байгаагаа мэдэгдсэн албан ёсны захидлыг гэрээ байгуулагдсан хэмээн төсвөөс болон Хөгжлийн банкнаас санхүүжилт авсан явдал нь залилангийн шинжтэй байж болох талтай аж.
Ухаахудаг-Гашуунсухайт чиглэлийн 267 км төмөр замын төслийг “Самсунг Си энд Ти” компанид шилжүүлсэн тушаал. Энэхүү албан бичигт үндэслэн 483 сая ам.долларын төсөл эхэлсэн байдаг. Гэтэл ЗТЯ-ны албан бичгийн дугаар байгаа боловч ТӨХ-ны дугаар байхгүй, мөн энэхүү хамтарсан тушаалын хуулбар ТӨХ-нд өнөөдрийг хүртэл хадгалагдаж байгаагүй юм. ТӨХ-ны дарга асан Д.Цогтбаатар ЦЕГ-т өгсөн мэдүүлэгтээ “энэ миний гарын үсэг мөн. Гэхдээ байгууллагын дугаар тоот байхгүй тул хүчингүй. Би ийм бичигт гарын үсэг зурснаа санахгүй байна” гэж мэдүүлжээ.
Ямартай ч эцэст нь хэлэхэд “DBI" компанийн хяналтгүйгээр мөнгө гарч байсан эсэх, “Монголын төмөр зам” ТӨХК хөндлөнгийн хяналтгүй ЗТЯ-ны төрийн нарийн бичгийн дарга асан Б.Батзаяагийн албан тоот бүхий хүсэлтээр санхүүжилтыг шийдвэрлэж байсан гэх асуудлаар нийтлэлд нэр дурдагдсан эрхмүүдээс хариу тайлбар авч эргэн мэдээллэх болно.
